Πως θέλουμε τα νησιά μας το 2030;
Με το ερώτημα αυτό η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ξεκίνησε έγκαιρα τη συζήτηση για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της κρίσιμης αυτής δεκαετίας που έρχεται μετά από μια δεκαετία κρίσεων και ενώ βιώνουμε ακόμη τη πανδημία και τις συνέπειες της. Συζητώντας με φορείς από νησί σε νησί κατέληξε σε ένα βασικό σχέδιο αρχών και αξόνων δράσης που έρχονται να αντιμετωπίσουν από τη μια πλευρά τις ιδιαιτερότητες της νησιωτικότητας και από την άλλη να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών της περιφέρειας όπως αποτυπώνονται συνοπτικά στη συνέχεια
Προτάσεις για το Αναπτυξιακό Σχέδιο της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Αναπτυξιακές ανάγκες
- Χαμηλή κατά κεφαλή παραγωγή (δηλαδή ΑΕΠ) αλλά όχι υποχρεωτικά εισόδημα (μεταφορά εισοδημάτων από ναυτιλία, δημόσιο τομέα)
- Χαμηλή ανταγωνιστικότητα αφού πολύ χαμηλό ποσοστό παραγωγής οφείλεται σε εξωστρεφείς και ανταγωνιστικούς κλάδους όπως ο πρωτογενής τομέας, η μεταποίηση και ο τουρισμός (24%) σε σύγκριση με άλλες περιφέρειες της χώρας
- Πολύ χαμηλό ποσοστό ενεργού πληθυσμού και απασχολούμενων
- Δημογραφική αποψίλωση και υψηλή γήρανση του πληθυσμού ειδικά εκτός των αστικών κέντρων και των κοντινών οικισμών
- Την τελευταία θέση στην ΕΕ σε ότι αφορά την ανταγωνιστικότητα και επομένως στην ελκυστικότητα για ανθρώπους και επιχειρήσεις.
Γιατί συμβαίνουν αυτά; Χαμηλή ελκυστικότητα
- Στη διατήρηση & προσέλκυση επιχειρήσεων:
- Υψηλό κόστος παραγωγής λόγω νησιωτικότητας (μικρό μέγεθος, απομόνωση)
- Ελλειψη δομών στήριξης της επιχειρηματικότητας (δομές στήριξης καινοτομίας, κατάλληλη εκπαίδευση εργοδοτών και εργαζομένων, στοχευμένη χρηματοδότηση κλπ)
- Ελλείψεις και χαμηλή ποιότητα υποδομών και υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος (πχ. επικοινωνίες, μεταφορές κλπ)
- Στη διατήρηση & προσέλκυση πληθυσμού:
- Ελλειψη ευκαιριών εργασίας & θέσεων εργασίας με προοπτικές
- Ελλείψεις και χαμηλή ποιότητα Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος (υγεία, παιδεία, πολιτισμός-αναψυχή, επικοινωνίες κλπ) με επίπεδο ανάλογο με αυτό της ηπειρωτικής χώρας και της ΕΕ
- Ποιότητα αστικού περιβάλλοντος λόγω έλλειψης παρεμβάσεων που θα αναδεικνύουν τον οικιστικό πλούτο
Ποιες αρχές ανάπτυξης για την αντιμετώπιση και της νησιωτικότητας
- Ποιοτικά νησιά: αξιοποίηση τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων (πολιτισμό, περιβάλλον, παραγωγική παράδοση) για παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών ποιοτικών, με υψηλή προστιθέμενη αξία (ενσωματώνοντας ανθρώπινες και τεχνολογικές γνώσεις και καινοτομία) για υψηλότερα εισοδήματα και καλύτερες θέσεις εργασίας
- Πράσινα νησιά: μείωση των χρησιμοποιούμενων πόρων στη παραγωγή και των παραγόμενων αποβλήτων (κυκλική οικονομία) – Ενεργειακή μετάβαση
- Νησιά ίσων ευκαιριών: αναβάθμιση των Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος (ΥΔΣ) προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου
Πως; Με 2 θεματικούς άξονες ανάπτυξης ……
με
- Δραστηριότητες υγείας (παραδοσιακή λουτροθεραπεία, ποσιθεραπεία όσο και υπηρεσίες αποκατάστασης, εναλλακτικές θεραπείες κλπ)
- Δραστηριότητες που αφορούν το σώμα, τη ψυχή και το πνεύμα (πχ. γίογκα, ται-τσι, ήπιες μορφές άσκησης, αυτοβελτίωση, coaching κλπ)
- Δραστηριότητες που συνδέονται με τον τομέα της διατροφής (πχ. διαχείριση βάρους, αποτοξίνωση, γευσιγνωσίας και προφανώς με όλο τον αγροδιατροφικό τομέα
- Υπαίθριες δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον τη διατήρηση και την ανάδειξη του, (πχ. ανακάλυψη της φύσης, πεζοπορικές διαδρομές, ποδηλασία, θαλάσσια σπορ, καταδύσεις, αεροπλοϊα κλπ)
- Δραστηριότητες που συνδέονται με την ανακάλυψη του τοπικού πολιτισμού, των μύθων, της ιστορίας, των μνημείων και ότι συνδέεται με αυτά, της παράδοσης, των τεχνών με διαφορετικές πολιτιστικές εμπειρίες σε ζωγραφική, μουσική, χορό, κουζίνα, γλώσσα κλπ
- Δραστηριότητες που συνδέονται με τη φυσική διαβίωση των επισκεπτών κατοικώντας στα παραδοσιακά σπίτια των γύρω χωριών, συμμετέχοντας σε παραδοσιακές δραστηριότητες, σε δράσεις εθελοντισμού, στη τοπική ζωή κλπ
Με:
- προστασία και ανάδειξη των θαλάσσιων οικοσυστημάτων με δράσεις που προσελκύουν επιστημονικές ομάδες και ειδικούς ερευνητές
- βιώσιμη αλιεία και βιώσιμες υδατοκαλλιέργειες, που θα ενισχύσουν την εικόνα των νησιών
- παράκτιος και αλιευτικός τουρισμός, με δράσεις που θα απευθύνονται σε τουρίστες που θέλουν να αποκτήσουν εμπειρίες πέρα από τις παραλίες
- θαλάσσιος και ναυταθλητικός τουρισμός,
- καταδύσεις και παρατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας,
- ανάδειξη της ναυτοσύνης και των άλλων επαγγελμάτων της θάλασσας και σύνδεση τους με τους μύθους και την ιστορία των νησιών από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα,
….. και 8 κύριους οριζόντιους άξονες:
- Δημιουργία ενός συστήματος κατάρτισης και δια βίου μάθησης που να αποτυπώνει τις παραγωγικές και γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες των νησιών, για να μπορεί να καταρτιστεί ουσιαστικά και ο πιο απομακρυσμένος κάτοικος
- Δημιουργία ενός συστήματος στήριξης των ευπαθών ομάδων με βάση τα στοιχεία που από το Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης που έχει ξεκινήσει να λειτουργεί εδώ και μερικούς μήνες
- Βελτίωση της συνδεσιμότητας των νησιών μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο με έργα όπως πχ. αναβάθμιση πλοίων τοπικών αγόνων γραμμών, διαχωρισμός χρήσεων λιμανιών, αναβάθμιση εγκαταστάσεων υποδοχής επιβατών, ολοκλήρωση εγκαταστάσεων τουριστικών λιμανιών και λιμανιών μεικτής χρήσης, δημιουργία logistics στη κλίμακα των νησιών για τη βελτίωση της διακίνησης-εξαγωγής εμπορευμάτων, αναβάθμιση δικτύων τηλεπικοινωνιών, δίκτυο υδροπλάνων)
- Διαχείριση νερού που να συμπεριλαμβάνει και επανάχρηση του χρησιμοποιημένου νερού
- Διαχείριση στερεών αποβλήτων με στόχο τη κυκλική οικονομία
- Διαχείριση περιβάλλοντος με στόχο τη μείωση των κινδύνων για φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές και πλημύρες) και τη προσαρμογή στη κλιματική αλλαγή
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων & προώθηση της ηλεκτροκίνησης σε δημόσια και ιδιωτικά μέσα μεταφοράς ώστε να μειωθεί δραστικά το ενεργειακό αποτύπωμα των νησιών
- Ενεργειακή μετάβαση από ορυκτά καύσιμα μέσα από Ενεργειακές Κοινότητες
Με ποια οργάνωση:
Α. Ενδυνάμωση τοπικών αναπτυξιακών θεσμών
Ο ρόλος των Τοπικών Αναπτυξιακών Εταιρειών μέσα από Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) ανά μεγάλο νησί και την ομάδα των μικρών νησιών που θα εξειδικεύουν τις δράσεις για:
- Θερμαλισμό και τουρισμό ευεξίας
- Γαλάζια ανάπτυξη
- Ενεργειακή μετάβαση
+
- Δράσεις Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης
Με οριζόντιο συντονισμό και υποστήριξη μέσω:
– της Αγροδιατροφικής Σύμπραξης
– του Φορέα Διοίκησης και Διαχείρισης του Τουρισμού στο Β.Αιγαίο
Β. Ενδυνάμωση οριζόντιων αναπτυξιακών θεσμών για τη κάλυψη των αναγκαίων πρόσφορων όρων
- Ο ρόλος της Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Σχεδιασμού στον συντονισμό μεταξύ αναπτυξιακών προγραμμάτων και υπηρεσιών
- Ο ρόλος του ΠΣΕΚ και η κάλυψη των κάθε φύσης καινοτομιών (παραγωγικών, περιβαλλοντικών, οργανωτικών, κοινωνικών) και αξιοποίηση των ερευνητικών έργων που χρηματοδοτεί η Περιφέρεια.
- Ο ρόλος του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης στη τεκμηρίωση και την ανάληψη έργων και δράσεων με έμφαση στην αναγκαία εξωστρέφεια (πχ. διαπεριφερειακά προγράμματα)
- Ο ρόλος της ΕΛΟΡΙΣ στην εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού (επιχειρηματιών, εργαζομένων, ανέργων) αλλά και αναπτυξιακών δράσεων
- Ο ρόλος του Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ενταξης στη χάραξη της κοινωνικής πολιτικής
- Η δημιουργία ενός θεσμικού οργάνου που θα αναλάβει να συντονίζει τα θέματα περιβάλλοντος (ενεργειακή μετάβαση, κλιματική αλλαγή, κλπ)
Γ. Ενδυνάμωση των θεσμών διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων
- Η λειτουργία της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης (ΠΕΔ) με στόχο έναν οργανωμένο διάλογο και όχι απλές διαβουλεύσεις που συχνά γίνονται για να καλυφθεί η σχετική υποχρέωση
- Η λειτουργία του Περιφερειακού Συμβουλίου που πρέπει να έχει ουσιαστικό λόγο στις αποφάσεις του αναπτυξιακού σχεδιασμού και για κανένα λόγο και με κανένα πρόσχημα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται απλά για νομιμοποίηση απλά διοικητικών και άνευ σημασίας πράξεων
